„Na pograniczu” – taki tytuł będzie miała nowa wystawa stała, przygotowywana obecnie w Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich. Ekspozycja, której otwarcie planowane jest na czerwiec 2024 roku, zabierze Zwiedzających w niezwykłą podróż w najstarsze dzieje ziemi jarosławskiej aż do okresu średniowiecza. Realizacja projektu jest możliwa dzięki dotacji prawie 200 tys. złotych z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Całkowity koszt wystawy to ponad 250 tys. złotych.
Jeszcze kilkanaście lat temu, okolice Jarosławia uważane były raczej za peryferie wielkich centrów osadnictwa w wielu okresach pradziejów. Wszystko zmieniło się w latach 2005-2014, w efekcie ratowniczych badań wykopaliskowych poprzedzających budowę na tych terenach autostrady A4.
– Ta największa jak dotąd akcja prac archeologicznych w województwie podkarpackim zaowocowała wieloma zaskakującymi odkryciami – mówi dr Elżbieta Sieradzka-Burghardt z jarosławskiego Muzeum. – Archeolodzy natrafili na użytkowane przez setki lat centra obrzędowe, bogate cmentarzyska oraz duże i stabilne osiedla, które wskazują, że tereny ziemi jarosławskiej były niezwykle ważne i atrakcyjne dla wielu społeczności w pradziejach i wczesnym średniowieczu.
Wielkie odkrycia archeologiczne nie ograniczają się jednak do badań autostradowych. W ostatnich latach cały naukowy świat zelektryzowały wyniki prac na grodzisku (obronnym osiedlu otoczonym wałami) w Chotyńcu w powiecie jarosławskim.
– W wyniku badań archeologicznych prowadzonych przez archeologów z Uniwersytetu Rzeszowskiego, potwierdzono, że grodzisko nie zostało wzniesione, jak wcześniej sądzono, we wczesnym średniowieczu, lecz w VII wieku przed naszą erą – opowiada Kierownik Działu Zbiorów i Badań jarosławskiego Muzeum dr Marcin Burghardt. – Grodzisko w Chotyńcu oraz okoliczne mniejsze osiedla, które nie miały charakteru obronnego, zamieszkiwała przybyła ze wschodu ludność związana z koczowniczym ludem Scytów, wspominanych m. in. w Biblii oraz dziełach historyków ze starożytnej Grecji.
Jednym z najbardziej spektakularnych znalezisk z Chotyńca jest kompletna amfora na wino, prawdopodobnie wyprodukowana w koloniach greckiego ośrodka Klazomenai nad Morzem Czarnym. Grecka litera „D” wyryta na naczyniu – zapewne pierwsza litera imienia wytwórcy amfory, to najstarszy napis odkryty na ziemiach polskich.
– Niezwykłe odkrycia archeologiczne na ziemi jarosławskiej są związane z jej specyficznym położeniem w obrębie Bramy Przemyskiej oraz doliny Sanu. Tereny te były w przeszłości wykorzystywane jako naturalne szlaki komunikacyjne, prowadzące na osi wschód-zachód i północ-południe – tłumaczy dr E. Sieradzka-Burghardt. – W rezultacie, tereny te nieustannie balansują pomiędzy wschodem i zachodem albo północą i południem. Stąd nasz pomysł na tytuł wystawy: „Na pograniczu… Najstarsze dzieje ziemi jarosławskiej”.
– Należy też dodać, że, sądząc po niezwykłych znaleziskach archeologicznych, taka lokalizacja zwykle wychodziła ziemi jarosławskiej zdecydowanie na dobre – dodaje dr M. Burghardt.
W finansowanym przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego programie „Wspieranie Działań Muzealnych”, projekt wystawy otrzymał prawie 200 tys. złotych dofinansowania. Całkowity koszt realizacji zadania to ponad 250 tys. złotych. Fundusze przeznaczone zostaną między innymi na zakup najnowocześniejszego sprzętu wystawienniczego, konserwację muzealiów przeznaczonych do eksponowania na wystawie, a także repliki znalezisk archeologicznych do celów wystawienniczych i edukacyjnych. Wystawie towarzyszył będzie katalog, który będzie mógł służyć także jako kompaktowy przewodnik po najstarszych dziejach Jarosławia i okolic.
Chociaż otwarcie wystawy planowane jest dopiero na czerwiec 2024 roku, to jej pierwszą zapowiedź będzie można zobaczyć już za kilka dni. Z okazji obchodzonych 16-18 czerwca Europejskich Dni Archeologii – ogólnoeuropejskiej inicjatywy mającej na celu popularyzowanie wiedzy o tej fascynującej nauce, w jarosławskim Muzeum odbędzie się prezentacja koncepcji przygotowywanej właśnie ekspozycji. Oprócz tego, w tych dniach jarosławscy muzealnicy zapraszają także na dwie wystawy, ciekawe wykłady oraz warsztaty dla dzieci. Koordynowaniem Europejskich Dni Archeologii w Polsce zajmuje się Narodowy Instytut Dziedzictwa. Honorowy patronat nad wydarzeniami objął sekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Generalny Konserwator Zabytków, pan dr Jarosław Sellin.
Projekt realizacji wystawy został wsparty przez Fundację Agencji Rozwoju Przemysłu. Więcej informacji tutaj.
