Od 16 do 19 kwietnia 2024 odbywały się w Zarzeczu badania naukowe będące owocem współpracy nawiązanej pomiędzy Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich a Instytutem Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Na czele ekspedycji naukowej stoi prof. Rafał Quirini-Popławski ze wskazanego instytutu, który jest jednocześnie zastępcą dyrektora Muzeum Narodowego w Krakowie ds. działalności programowej oraz członkiem Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa. Biorą w niej udział również dr Urszula Bęczkowska, dr Weronika Grzesiak oraz dr hab Michał Kurzej. Prace odbyły się dzięki pomocy wójta gminy Zarzecze – Tomasza Burego oraz księdza Radosława Maziarza, proboszcza parafii w Zarzeczu.
Przedmiotem działań jest przeprowadzenie wspólnie ze studentami UJ, inwentaryzacji wybranych eksponatów znajdujących się w Muzeum Dzieduszyckich w Zarzeczu oddział Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich, a także inwentaryzacja wyposażenia kościoła pw. Świętego Michała Archanioła w Zarzeczu. Wytypowano łącznie 120 obiektów: 70 pochodzących z oryginalnego wyposażenia pałacu Dzieduszyckich, oraz 50 obiektów z terenu kościoła i plebanii, m.in. witraże, mozaiki, odrzwia, monstrancje czy wiekowe księgi liturgiczne.
To właśnie na terenie XIX-wiecznej świątyni dokonano pierwszych, ciekawych ustaleń, dzięki którym rozpowszechniona zostanie wiedza o mało znanych zabytkach Zarzecza. Jak wskazuje dyrektor muzeum – Konrad Sawiński:
„budowę obecnego kościoła rozpoczęła jeszcze w 1840 roku hrabina Magdalena z Dzieduszyckich Morska, ówczesna właścicielka dóbr zarzeckich, twórczyni zarzeckiego pałacu z rotundą w narożu. Podobnie jak pałac, również kościół powstawał wg planów słynnego Christiana Piotra Aignera. Śmierć fundatorki przerwała jednak prace. Podjął je dopiero w latach 70. XIX wieku hrabia Włodzimierz Dzieduszycki. Prace toczyły się wg nowych projektów lwowskiego architekta, Juliana Zachariewicza”.
Jak dodaje Katarzyna Szarek z Muzeum Dzieduszyckich w Zarzeczu:
„kościół posiada raczej eklektyczny wystrój architektoniczny, z elementami neoromańskimi i neogotyckimi. Ciekawostkę stanowi fakt, że Włodzimierz Dzieduszycki sprowadził do niego również elementy starsze niż XIX. wieczne, na czele z bocznymi ołtarzami. Jeden z nich datowany jest na końcówkę XVI wieku! Do Zarzecza trafił z katedry ormiańskiej we Lwowie, której wnętrza były wówczas odnawiane. Autorem ołtarza jest Jan Biały, uczeń Jana Michałowicza z Urzędowa (ok. 1525 – ok. 1583), renesansowego architekta i rzeźbiarza, który rozpowszechniał w Polsce wzorce zapożyczone od artystów włoskich z warsztatu Berecciego, którzy pracowali przy kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu. W wykonanym z szarego marmuru i alabastru ołtarzu znajduje się XVII-wieczny obraz Matki Bożej Śnieżnej. Ciekawy jest również drugi z bocznych ołtarzy. Późnorenesansowy ołtarz św. Józefa trafił do Zarzecza również ze Lwowa, ale z katedry łacińskiej”.
„Wiedza o tych obiektach jest słabo rozpowszechniona w regionie. Cieszymy się, że dzięki toczonym pracom możemy uzupełniać kolejne „białe plamy”. XVI i XVII wiek to pasjonujący okres również dla historii Jarosławia, w którym miasto przeżywało czas swojego największego rozkwitu, dlatego bardzo cieszymy się ze współpracy z Instytutem Historii Sztuki UJ i liczymy na jej kontynuację” – dodał dyrektor Sawiński.
Fotografie: Katarzyna Szarek
