W Muzeum Dzieduszyckich w Zarzeczu, filii Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich, zakończony został czwarty etap prac konserwatorskich, który objął cenne obiekty pochodzące z historycznego pałacu. Projekt “Konserwacja mebli z pałacu Dzieduszyckich w Zarzeczu – etap IV”, realizowany w ramach programu z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Wspieranie Działań Muzealnych 2023”, miał na celu przywrócenie meblom dawnej świetności i blasku.
W ramach tego przedsięwzięcia udało się odnowić obiekty pochodzące z 1. połowy XIX wieku, w tym trzy meble z okładziną czeczotową w stylu biedermeier: stół owalny, sekretarzyk oraz toaletkę (gotowalnię). Dodatkowo poddano konserwacji stół okrągły – ekranowy, fornirowany z okresu późnego klasycyzmu, drewniany kosz na papiery oraz spluwaczkę.
Okładzina czeczotowa to od wieków wysoko ceniony przez miłośników meblarstwa materiał drewniany o pięknym i ciepłym odcieniu oraz rzadkim wzorze. Drewno czeczotowe to materiał o niezwykłym pochodzeniu. Powstaje w wyniku obrzęku pnia drzewa pod wpływem bakterii i grzybów. Efektem tego procesu są charakterystyczne wzory, plamki, sęki i spiralne desenie, które nadają drewnu unikatowy wygląd. Już od XVIII wieku drewno to zdobyło uznanie miłośników mebli, a szczególnie w XIX wieku, ukochali je w miłośnicy mebli stylu Biedermeier oraz mebli eklektycznych.
Proces konserwacji mebli czeczotowych to było wyzwanie, które wymagało nie tylko precyzji, ale i poszanowania dla oryginalnych detali. W przypadku sekretarzyka czeczotowego nie tylko odświeżono drewno, ale również zrekonstruowano okucia i dodano nową tkaninę na blat. Stół czeczotowy również zyskał swój pierwotny wygląd: odtworzono nowe żyłki na nogach, uzupełniono brakujące fragmenty intarsji, a także usunięto ślady eksploatacji na blacie, takie jak ślady stawiania serwisów obiadowych. W przypadku spluwaczki zrekonstruowano brakujący wkład z blachy cynkowej i odnowiono powłokę wykończeniową, nadając jej nowy blask.
Jeden z najbardziej imponujących eksponatów – stół okrągły ekranowy – został poddany kompleksowej renowacji. Jego rzadki mechanizm umożliwiający postawienie blatu w pozycji pionowej został ocalony. Konserwacja obejmowała również zrekonstruowanie drewnianej żyłki, przywrócenie krawędzi, uzupełnienie elementów forniru i odtworzenie ostrości kolumny trójkątnej u podstawy.
Wszystkie poddane konserwacji eksponaty stanowiły niegdyś pierwotne wyposażenie pałacu, który powstał ponad 200 lat temu z inicjatywy Magdaleny z Dzieduszyckich Morskiej i jej męża Ignacego Morskiego. Ich rezydencja w Zarzeczu, utrzymana w stylu klasycystycznym w XIX wieku uchodziła za jedno z najpiękniejszych założeń parkowo-pałacowych w Galicji.
Meble, które przeszły pełen staranności proces konserwacji w pracowniach w Rzeszowie i Łańcucie, nie tylko powróciły do swojej pierwotnej wysokiej klasy artystycznej, ale także zyskały na jeszcze większym znaczeniu historycznym. Historia tych unikatowych mebli jest spleciona z podróżami po Europie Hrabiny Magdaleny z Dzieduszyckich Morskiej, z których przywoziła elementy wyposażenia do swojego urokliwego pałacu. Z Wiednia, który uznawany był wówczas za ośrodek światowej klasy meblarstwa, sprowadzała niezwykłe meble, dodające pałacu w Zarzeczu wyjątkowego charakteru. Każdy zakupiony przedmiot stanowił nie tylko element wyposażenia, lecz także świadczył o guście Hrabiny oraz jej pasji do piękna i sztuki.
W 1947 roku, po konfiskacie majątku rodziny Dzieduszyckich, większość mebli z pałacu Dzieduszyckich została przekazana do Muzeum w Jarosławiu . Jednak dopiero w 2008 roku powróciły one na swoje pierwotne miejsce, zdobiąc wnętrza zarzeckiego pałacu. Muzeum Dzieduszyckich, utworzone 15 lat temu jako filia Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich, szczyci się z możliwości prezentowania tych unikatowych mebli.
Projekt konserwacji mebli zarzeckich jest kontynuacją prac rozpoczętych w 2018 roku i konsekwentnie prowadzonych przez kolejne lata przez Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich. Głównym celem tych działań jest nie tylko przywrócenie meblom ich dawnej świetności, ale także umożliwienie zwiedzającym przeniesienia się w czasie i odkrycia fascynującej historii pałacu oraz jego mieszkańców. W poprzednich etapach konserwacji poddano: kanapy, serwantki, komody oraz krzesła, które już zdobią sale Muzeum Dzieduszyckich w Zarzeczu, stanowiąc nie tylko atrakcję dla miłośników sztuki, ale również istotny element kulturowego dziedzictwa regionu.
Wszystkie etapy konserwacji mebli z pałacu Dzieduszyckich w Zarzeczu były możliwe dzięki dofinansowaniu ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz środków własnych Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich.
Tekst i zdjęcia: Katarzyna Szarek
