Pozdrowienie z Jarosławia. O pocztówkach jarosławskich

Powiększ obrazPozdrowienie z Jarosławia - fragment wnętrza

„Pozdrowienie z Jarosławia. O pocztówkach jarosławskich” to tytuł wystawy monograficznej poświęconej historii pocztówki jarosławskiej i miasta Jarosławia w latach 1896-1918. Obydwie te narracje pozostają w symbiotycznym związku, ponieważ wielka popularność pocztówki zbiegła się w czasie z prężnym rozwojem Jarosławia na bazie garnizonu wojskowego. Pierwsza pocztówka jarosławska, czyli kartonik z widokami Jarosławia, ukazała się w 1896 roku, a kres jej tradycyjnej formy nastąpił wraz z odejściem „starego świata” w wyniku Wielkiej Wojny.

W narracji wystawy wykorzystano oprócz tradycyjnych, także nowoczesne środki formalne. Widoki miasta Jarosławia z pocztówek przeniesiono techniką muralu na ściany sal wystawowych. W ten sposób powstała symboliczna ulica miejska, która stanowi tło dla witryn sklepowych, szyldów i reklam. Wyeksponowano w nich eleganckie stroje kobiece, torebki, biżuterię, zegary. Jest również rozbudowana witryna apteczna. W przestrzeni ulicy stoi wóz – wtedy podstawowy środek komunikacji, a także rower. Są torby, kosze i różne opakowania.

Mural w Sali drugiej, którego autorem jest artysta Karol Prajzner, przedstawia serce miasta – rynek wraz z ratuszem i elektrycznym tramwajem. Ta futurystyczna pocztówka, wydana w 1904 roku nakładem S. Baumgartena, przedstawia Jarosław w 1914 roku. Obok zwraca uwagę bogato wyposażona witryna sklepu korzennego Antoniego Tumidajskiego, właściciela kamienicy Rynek 2, która w 1773 roku gościła cesarza Józefa II.

Na wystawie odtworzono również sklep papierniczy, w którym można było kupić pocztówki. Sklepy papiernicze prowadzili często jarosławscy nakładcy pocztówek: H. Bohuss, L. Styrna, H. Aker, S. Baumgarten, A. Frey, Ch. Schorr, Z. Glanz i inni.

Dużą część ekspozycji zajmuje gabinet oficera jarosławskiego garnizonu. Oficerowie i żołnierze służący w Jarosławiu byli głównymi nabywcami pocztówek, które wysyłali do swoich rodzin i znajomych w różne miejsca Austro-Węgier, do krajów niemieckich i na ziemie polskie.

W każdym miejscu wystawy eksponowane są oryginalne pocztówki z widokami Jarosławia, pierzei ulicznych i placów z kościołami, szkołami i kamienicami. Stanowią one podstawowe źródło ikonograficzne do historii urbanistyki i architektury Jarosławia. Niejednokrotnie są to dzieła sztuki. Wiele z nich ma niecodzienną formę: widoku wielobarwnego, leporella, nokturnu, reliefu, tzw. złotych okien, są pocztówki pokryte metalizowaną folią.

Wystawa będzie czynna przez cały 2022 rok.

Fot. Anna Okarmus