Zabytkowa architektura Jarosławia na rysunkach Jana Sasa-Zubrzyckiego

Powiększ obrazRysunek Jana Sasa-Zubrzyckiego – Jarosław. Szczegóły ciesielskie z domu przy ul. Grodzkiej i kamienic rynkowych w Jarosławiu, papier, tusz, Jarosław, 1901 r.

Architekt, projektant kościołów, willi, gmachów użyteczności publicznej, teoretyk architektury, autor wielu książek i artykułów, m.in. z zakresu historii architektury i sztuki… Postać uznana za romantyczną duszę, człowiek, który w architekturze poszukiwał rodzimych, narodowych cech, zachwycał się nimi i podkreślał je, uważając architekturę za jedną z dróg do wyrażania własnej tożsamości narodowej… Jan Sas-Zubrzycki…

Przyjechał do Jarosławia w 1901 r., by z polecenia Komisji Historii i Sztuki Akademii Umiejętności przyjrzeć się jarosławskiej starówce, jej architekturze i układowi urbanistycznemu. Również i tu, jak w innych miejscach, które badał, odkrył cechy charakterystyczne zabudowań – podcienia, wiaty, detale architektoniczne.

Po przeprowadzeniu analizy zabudowy rynku swoje spostrzeżenia spisał w opracowaniu „Miasto Jarosław i jego zabytki”, wydanym w 1903 roku w Krakowie. Publikację uzupełnił o własnoręcznie wykonane rysunki, na których przedstawił plany, rzuty i przekroje kamienic  i innych budynków oraz wiele ciekawych detali architektonicznych, zauważonych w jarosławskich kamienicach. Dziś niektóre z tych detali (zwłaszcza te drewniane) istnieją już tylko na rysunkach Sasa-Zubrzyckiego… Oglądać na nich można pięknie zdobione drzwi, wsporniki, szczegóły ze stropów kamienic, tralki poręczy, kłódkę z jarosławskiej kolegiaty, a nawet rękojeści jarosławskich mieczy katowskich.

Oryginały tych niezwykle cennych rysunków autor przekazał w 1933 roku do Muzeum w Jarosławiu. Gościł wtedy w mieście na wystawie sztuki „Stary Jarosław”, gdzie wygłosił odczyt o zabytkowej jarosławskiej architekturze. Burmistrz, zapraszając Zubrzyckiego na wystawę, wyraził się o nim, jako o tym, „który pierwszy odkrył piękno naszego miasta”.

Zbiór prac Jana Sasa-Zubrzyckiego, przekazany przez niego w darze dla Muzeum – nie prezentowany nigdy wcześniej w całości i w oryginałach – można oglądać w korytarzu przed Wielką Izbą Kamienicy Orsettich. Serdecznie zapraszamy!

Na fotografii rysunek Jana Sasa-Zubrzyckiego – Jarosław. Szczegóły ciesielskie z domu przy ul. Grodzkiej i kamienic rynkowych w Jarosławiu, papier, tusz, Jarosław, 1901 r.