W niedzielę, 1 grudnia 2024 r. zakończyła się III edycja Jarosławskiego Festiwalu Historycznego “Trzy Bramy”. Podczas tegorocznego festiwalu poruszano kilka wątków tematycznych. Można było wysłuchać wykładów o początkach średniowiecza, Jarosławiu w XVIII wieku, sztuce biografii, pieśniach patriotycznych, zakorzenionych w tradycji Podkarpacia, a także często niedocenianych drukach ulotnych. Niezwykłym wydarzeniem była wieczornica ze wspólnym śpiewem tradycyjnych patriotycznych pieśni, która odbyła się w muzealnej jadalni – wnętrzu z 2 połowy XIX wieku z pamiątkami z okresu powstania styczniowego.
W sobotę, 23 listopada „Zagadkę pochodzenia Słowian” wyjaśniała dr Sylwia Jędrzejewska. Następnie profesor Michał Parczewski opowiedział o podziale Słowian na skrzydło zachodnie i wschodnie, dotykając tym samym początków kształtowania się Pogranicza polsko-ruskiego, co wywarło ogromny wpływ na całe dzieje Jarosławia i okolic.
Dzień później, w niedzielę 24 listopada, Zofia Kostka-Bieńkowska – starszy kustosz jarosławskiego muzeum, wygłosiła wykład zatytułowany „Chrzest u cyrulika, czyli co wiemy o jarosławskim XVIII wieku”. XVIII wiek to okres kojarzony z wojnami, zarazami i finalnie z rozbiorami Rzeczypospolitej. W skrótowej opowieści o dziejach Jarosławia najczęściej pomijano go lapidarnym stwierdzeniem o staczaniu się miasta po równi pochyłej w marazm, związany z upadkiem jarmarków. Z prelekcji wyłonił się inny, wielowymiarowy obraz.
W drugi weekend poszukiwań festiwalowych odeszliśmy od klasycznego wykładu historycznego, otwierając inne niż wykład, bramy do przeszłości.
W piątek, 29 listopada, prof. Paweł Sierżęga zaznajomił nas ze sztuką biografii – pasjonującym i trudnym dziełem opowiadania życiorysów ludzkich.
W sobotę, 30 listopada, Bartosz Gałązka, znawca muzyki tradycyjnej Polski południowo-wschodniej, opowiedział o pieśniach patriotycznych zachowanych w tradycji Podkarpacia. Następnie zaprosiliśmy wszystkich uczestników do udziału w wieczornicy w muzealnej jadalni z okresu powstania styczniowego . W ten sposób odtworzyliśmy kontekst funkcjonowania tych pieśni. Śpiewając je i snując opowieść o poruszanych w nich wątkach zastanawialiśmy się, czy wciąż posiadają one potencjał wprowadzania zebranych w minioną epokę.
Festiwal został zamknięty w niedzielę 1 grudnia. Piotr Wawrzkiewicz ze Stowarzyszenia Muzyka Dawna w Jarosławiu zaprezentował swoją kolekcję druków ulotnych, czyli niewielkich, często jednostronicowych wydawnictw, rozprowadzanych na odpustach, jarmarkach, targach, zawierających różnorodne teksty – począwszy od pieśni religijnych, a skończywszy na mrożących krew w żyłach historiach prawdziwych, które poruszały swego czasu opinię publiczną: zbrodniach, nieszczęśliwych miłościach, spektakularnych oszustwach. Czym więc żyła opinia publiczna okolic Jarosławia na przełomie XIX i XX wieku? Wykład zakończył się muzyczną prezentacją kilku wybranych utworów, składających się na coś, co można dziś nazwać folklorem miejskim miasta Jarosławia.
Fot. ES, Elżbieta Liszka
