Moda paryska z I połowy XIX wieku

Powiększ obrazModa paryska z I połowy XIX wieku. Grafiki ze zbiorów Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich

Moda to charakterystyczny dla danej epoki styl komunikacyjny, w którego tworzeniu wszyscy biorą udział, a głównym jej zadaniem jest jak najładniejsze pokazanie człowieka. Zmienność i rozmaitość mody, wrażliwość na nią, świadczą nie tylko o kulturze społeczeństwa, ale również o aktualnej polityce. Ubiór odzwierciedla zachodzące zmiany społeczne i może stać się manifestacją poglądów politycznych. Ogromny wpływ na sposób ubierania się miała na przykład rewolucja francuska (1789–1799). Noszenie wówczas eleganckiego ubioru, niezgodnego z narzuconymi rewolucyjnymi poglądami, często było wręcz niebezpieczne.

Dojście Napoleona do władz y to powrót nie tylko w modzie – do form klasycznych. Empire wzorował się głównie na Grecji i Rzymie. Moda damska nawiązywała do wzorów antycznych, podkreślała kobiecość i wdzięk. Modne wtedy suknie – długie, zwiewne, lekkie, proste, z podniesionym stanem, głębokim prostokątnym dekoltem i krótkimi rękawkami – chętnie szyto z jasnego muślinu. Ponieważ do takich sukni nie można było doszyć kieszeni nieodzowna stała się torebka. Uzupełnieniem ubioru był nieodłączny kaszmirowy szal, a także długie, sięgające poza łokieć, rękawiczki. Modne stały się fryzury a la Titus, a la Caracalla, a także włosy długie, ujęte w kok z tyłu lub na czubku głowy z misternie ułożonymi lokami na czole i po bokach twarzy.

Fryzury ozdabiano biżuterią i kwiatami. W latach późniejszych koafiury elegantek układano ze spiętrzonych loków. Damy nosiły kapelusze typu budka, turbany, kapturki, zawoje, a na nogach płaskie pantofelki. Po upadku Napoleona niemal natychmiast w całej Europie zmienił się sposób ubierania. Stroje kobiece zaczęły przybierać bardziej dostojne i zamknięte formy. Suknie stały się obszerne, udrapowane, z ogromnymi ramionami, obniżona została talia, niebywale wzrosła ilość i różnorodność zdobień, powrócono do noszenia mocno zasznurowanych gorsetów, a sylwetka kobiety zaczęła upodobniać się do klepsydry.

Duże dekolty zasłaniano szalami lub pelerynkami. Na głowach panie nosiły kapelusze typu budki, kapturki czepki, ozdobione strusimi piórami lub kwiatami, a włosy układały w misterne loczki. Pokazana tu moda, to moda francuska – bo to właśnie Paryż był w XIX wieku jej stolicą, a wszystkie europejskie elegantki starały się mieć jak najbardziej „paryskie” suknie. Jeśli styl w modzie kobiecej dyktował Paryż to w męskiej Londyn. W XIX wiecznej modzie męskiej podstawą ubioru był surdut, kamizelka i spodnie, a niesłychaną karierę zrobił frak, który praktycznie stał się strojem uniwersalnym. Kolorystyka męskiego stroju była stonowana – obowiązywały brąz y, granaty i zielenie z wyjątkiem kamizelek, które były kolorowe, wzorzyste i haftowane.

Spodnie (pantalony) początkowo obcisłe, sięgały do połowy łydki, potem stopniowo wydłużyły się i zmieniły krój. Koszule miały wysokie wywinięte kołnierze, a szyję owijano halsztukiem (chustą). Fryzury panów, początkowo wzorowane na fryzurach rzymskich cesarz y (a la Titus i a la Caracalla), w okresie późniejszym układane były w loki spiętrzone wysoko nad czołem. Obowiązkowym nakryciem głowy był cylinder, zazwyczaj z czarnego jedwabiu.