Ostatnie dni roku to zwykle czas podsumowań i planowania nowych przedsięwzięć. W Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich był to także czas intensywnych przygotowań do otwarcia nowej ekspozycji, której uroczysty wernisaż odbył się 30 grudnia 2021 roku. Wystawa „Pozdrowienie z Jarosławia. O pocztówkach jarosławskich”, bo o niej właśnie mowa, poświęcona jest miastu na przełomie XIX i XX wieku oglądanemu przez pryzmat kart pocztowych.
Opowiada o niezwykle istotnym okresie w historii Jarosławia, kiedy to z zaniedbanego, prowincjonalnego miasteczka galicyjskiego zmienił się w duże miasto, jakie znamy dziś. Jarosław przełomu wieków to miasto garnizonowe, z koszarami, kasynami wojskowymi, ujeżdżalnią i zakładami produkującymi na potrzeby armii austro-węgierskiej. W tym samym czasie powstawały także nowe ulice i budynki użyteczności publicznej – siedziby towarzystw społecznych – „Sokół” i „Gwiazda”, hala targowa, gazownia, dworzec kolejowy, a także duże kamienice czynszowe i wille najbogatszych mieszczan.
Ta wielka rozbudowa Jarosławia, rządzonego wówczas przez burmistrza Adolfa Dietziusa, została doskonale udokumentowana na fotografiach publikowanych na awersach kart pocztowych. Najstarsze pocztówki, jeszcze pozbawione przedstawień na stronie recto, pojawiły się w Galicji w 1869 roku, to jest w momencie wprowadzenia ich do obrotu w całej monarchii austro-węgierskiej. Pierwsze widokówki z fotografiami Jarosławia pojawiły się w roku 1896 i szybko weszły na stałe do oferty miejscowych sklepów papierniczych, księgarni i trafik. Okres największej popularności kart pocztowych, przypadający na koniec XIX i początek XX wieku, nałożył się więc na czas gwałtownego rozwoju Jarosławia.
Wejście w świat przedstawiony na niewielkich kartonikach z życzeniami umożliwiają murale z przedstawieniami rynku i najważniejszych ulic Starego Miasta i nowego śródmieścia. W salach ekspozycyjnych odtworzono witryny sklepowe, inspirowane szyldami i wystawkami widocznymi na pocztówkach. Osobne miejsce zajmuje sklep papierniczy z wystawą przyborów do pisania, druków, zeszytów i czasopism, a także zabytkową kasą sklepową z początku XX wieku. Wśród widokówek z przedstawieniami miasta zwracają uwagę rzadkie egzemplarze drukowane na ozdobnej folii, z ręcznie domalowanymi złotymi oknami, czy najnowszymi automobilami wstawionymi za pomocą fotomontażu. Na wystawie znalazło się miejsce także dla wozu konnego typu wasąg – częstego widoku na ulicach Jarosławia u schyłku Austro-Węgier. O kluczowym znaczeniu wojska dla rozwoju miasta przypomina gabinet oficera, z meblami w stylu secesyjnym, wykonanymi z drewna czereśniowego. Na ekspozycji można zobaczyć także zabytkowe aparaty fotograficzne oraz oryginalne zdjęcia z atelier znanych jarosławskich fotografów.
Wystawę przygotował zespół pracowników Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich. Kuratorem wystawy jest Zofia Kostka-Bieńkowska, za stronę techniczną odpowiadał Marcin Burghardt, a aranżację malarską wykonał Karol Prajzner. Wykorzystane eksponaty pochodzą m.in. ze zbiorów Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich, Muzeum Okręgowego w Rzeszowie oraz Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej.
Wystawa będzie czynna przez cały 2022 rok.
Fot. Anna Okarmus